โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ดื้อต่อภูมิคุ้มกัน ติดเชื้อง่าย-แพร่ได้มากขึ้น

“นายแพทย์ธีระ” เปิดเผย โควิดสายพันธุ์ย่อย ใหม่ดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานทั้งจากวัคซีน เป็นโอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อโรคได้ง่ายขึ้นหรือแพร่กันได้เพิ่มมากขึ้น

รองศาสตราจารย์นพ.ธีระ วรธนารัตน์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊ก Thira Woratanarat ระบุว่า 29 เดือนพฤศจิกายน 2565… เมื่อวานทั้งโลกติดเพิ่ม 174,759 คน ตายเพิ่ม 778 คน รวมแล้วติดไป 646,366,341 คน เสียชีวิตรวม 6,637,358 คน

5 ลำดับแรก ที่ติดเชื้อโรคสูงสุดคือ ประเทศญี่ปุ่น ประเทศเกาหลีใต้ บราซิล ไต้หวัน และประเทศฝรั่งเศส

เมื่อวานนี้ปริมาณติดเชื้อโรคใหม่มีประเทศจากยุโรปและเอเชียครอง 7 ใน 10 ลำดับแรก และ 13 ใน 20 ลำดับแรกของโลก

ปริมาณติดเชื้อโรคใหม่ในแต่ละวันของทั้งโลกเดี๋ยวนี้ มาจากทวีปเอเชีย และ ยุโรป รวมกันคิดเป็นปริมาณร้อยละ 76.25 ของทั้งโลก ในขณะที่ปริมาณการเสียชีวิตคิดเป็นปริมาณร้อยละ 74.93

…ลักษณะ โควิดสายพันธุ์ย่อย ในออสเตรเลีย

Esterman A. ได้เผยแพร่เนื้อหาสาระเกี่ยวกับโควิด-19 ที่ระบาดในออสเตรเลียบัดนี้ พบว่าเป็นไปในลักษณะหลากหลายสายพันธุ์แบบ variant soup

โดยมีทั้ง BA.5 39%, BA.2.75 26%, BQ.1 19%, XBB 4% และอื่น ๆ

ลักษณะดังที่กล่าวมาแล้ว เป็นที่คาดการณ์กันว่าประเทศอื่น ๆ ก็จะเป็นไปในรูปแบบนี้ โดยมีสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่น่ากังวลอย่างเช่น BQ.1.x, XBB, BA.2.75.x ที่อาจมีสัดส่วนสูงแตกต่างกันไปในแต่ละทวีป และจะมาเทคโอเว่อร์ BA.5 ในเวลาไม่นาน ดังนี้ BQ.1.x จะครองสัดส่วนนำ ในอเมริกา และ ยุโรป ส่วน BA.2.75.x และ XBB จะเด่นในแถบเอเชีย

การระบาดในไทยเรามีทิศทางจะเป็นไปในทิศทางข้างต้น

…ตีระฆังเตือนการันตีหัวข้อการดื้อรั้นต่อภูมิต้านทาน

คณะทำงานของ David Ho จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ประเทศอเมริกา ได้เผยแพร่ผลของงานวิจัยใน bioRxiv เมื่อวานนี้ 28 เดือนพฤศจิกายน 2565

แสดงให้เห็นว่า สายพันธุ์ย่อยใหม่ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็น BQ.1.x และ XBB นั้นดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานทั้งยังจากวัคซีน และการที่เคยติดเชื้อโรคมาก่อน มากกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ ที่เคยระบาดมาก่อนหน้านี้เป็นอย่างมาก

แม้ข้อมูลทางสถานพยาบาลในขณะนี้ ยังไม่มีหลักฐานการันตีว่าจะทำให้ป่วยร้ายแรงเพิ่มมากขึ้นกว่าสายพันธุ์ที่เคยระบาดเดิม

แต่ว่าสมรรถนะการดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานที่มากขึ้นนั้น ย่อมส่งผลทำให้เป็นโอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อโรคได้ง่ายขึ้น หรือ แพร่กันได้เพิ่มมากขึ้นเป็นเงาตามตัว

ประการนี้เอง ที่เป็นตัวตอกย้ำให้มองเห็น ถึงความสำคัญของการป้องกันตัว ระหว่างการใช้ชีวิตประจำวัน ทั้งหัวข้อการใส่หน้ากาก เลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง เลี่ยงสถานที่แออัดระบายอากาศไม่ดี รักษาความสะอาด และ เว้นระยะห่าง จากบุคคลอื่น

Personal protective behaviors เป็นเกราะป้องกันที่สำคัญที่สุด

…ทางเท้าประวัติศาสตร์การแพร่ ของแต่ละสายพันธุ์

โควิด-19 แพร่ระบาดมาหลายปี โดยมีสายพันธุ์ที่หลากหลาย

ถ้าหากเปรียบเทียบกันตัวต่อตัว จะพบว่า ในระยะเวลา 100 วันแรกของการระบาด สายพันธุ์ Omicron นั้นแพร่ขยายไปยังประเทศต่าง ๆ ทั้งโลกได้มากกว่าสายพันธุ์อื่น ที่ระบาดมาก่อน ถึง 5 เท่า

แต่ละระลอกก่อนหน้าที่ผ่านมา ตั้งแต่สายพันธุ์ดั้งเดิม (Wuhan: Wild type), เบต้า, แกมม่า, อัลฟ่า, เดลต้า, และ Omicron นั้น ก็มีลักษณะของ ทวีปที่มีการระบาดหนัก ก่อนกระจายไปยังทวีปอื่น ๆ ที่แตกต่างกันไป

…สำหรับระลอกอนาคตนั้น ลักษณะการระบาดน่าจะมีทิศทางไม่เหมือนกันกับสมัยก่อน เพราะเหตุว่ามีเหตุหัวข้อการเดินทางระหว่างประเทศเกิดขึ้นมาก การระบาดจะเป็นลักษณะหลากหลายสายพันธุ์ ผันกับการนำเข้า ส่งออก รวมถึงสมรรถนะของเชื้อไวรัสแต่ละสายพันธุ์ พฤติกรรมการป้องกันตัว และ การใช้ชีวิตของประชาชน ชนิด และความครอบคลุมของวัคซีนที่ใช้ และอื่น ๆ

ผลพวงที่จะเกิดขึ้น ทั้งในแง่ปริมาณการได้รับเชื้อ การป่วย การตาย และ Long COVID นั้น ก็เลยเป็นโอกาสสูง ที่จะผันกับแนวนโยบายควบคุมป้องกันโรค และ ความพร้อมเพรียง “จริง” ของระบบสาธารณสุขของประเทศนั้น ทั้งเรื่องยาที่ตามมาตรฐาน วัคซีนที่มีคุณภาพ บริการดูแลต่าง ๆ ว่าประชาชนในประเทศ จะเข้าถึง และ พึ่งได้หรือไม่ ยามที่เกิดปัญหา

ผลลัพธ์ที่พึงปรารถนาของทุกสังคม คือ ยามวิกฤติ ประชาชนสามารถพึ่ง และได้รับความช่วยเหลือเกื้อกูลดูแลอย่างทันทีทันควัน มีคุณภาพ โดยทั่วถึงกัน

ไม่ต้องพบเจอกับภาวะท้อแท้ รอคอย กระทั่งต้องดิ้นรนทุบกระปุกขวนขวายหาทางรอด กันเอาเองแบบ อัตตาหิ อัตตโน นาโถ

…เหตุการณ์เดี๋ยวนี้นั้น จำเป็นจะต้องใช้ชีวิตอย่างมีสติ ไม่ประมาทสำหรับการดำรงชีพ

ปกป้องอย่างสม่ำเสมอ ทั้งช่วงดำเนินการ เรียน หรือท่องเที่ยว

ฉีดยาเข็มกระตุ้นให้ครบตามกำหนด

ใส่หน้ากากอย่างถูกต้อง จะช่วยลดการเสี่ยงลงไปได้มาก

ยิ่งไปกว่านี้ ยังคงพบลักษณะของการสูญเสียการได้กลิ่น และการรู้รส พบอาการแตกต่างจากปกติเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร กลุ่มลักษณะของระบบทางเดินหายใจ หายใจถี่ หายใจติดขัด และกลุ่มอาการนอกระบบ ที่ไปคล้ายคลึงกันกับสายพันธุ์เดลตาได้เช่นกัน

สำหรับผู้ที่สัมผัสเสี่ยงสูง หรือมีอาการเสี่ยงติดเชื้อโรค แนะนำให้ตรวจ ATK ด้วยตัวเอง โดยควรที่จะเลือก ATK ที่ได้รับมาตรฐาน และ มีค่าความไว (Sensitivity) และ ค่าความจำเพาะ (Specificity) ไม่ต่ำยิ่งกว่า 90%

อ้างอิง

1. Wang Q et al. Alarming antibody evasion properties of rising SARS-CoV-2 BQ and XBB subvariants. bioRxiv. 28 November 2022.

2. Tegally H et al. Global Expansion of SARS-CoV-2 Variants of Concern: Dispersal Patterns and Influence of Air Travel. medRxiv. 27 November 2022.

ข้อมูลจาก รองศาสตราจารย์นพ.ธีระ วรธนารัตน์